ΤΟ ΙΔΙΟ το πολιτικό μας σύστημα, το πρωθυπουργικό, τις έχει καλά κρυμμένες. Δεν έχει αντίβαρα στην εξουσία του πρωθυπουργού μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης. Ο πρωθυπουργός ελέγχει, διά του κόμματος, και την κυβέρνηση και τη Βουλή. Αντίθετα με το αμερικανικό προεδρικό σύστημα. Ο Μπάρακ Ομπάμα, απευθείας εκλεγμένος με μεγάλη πλειοψηφία, ελέγχει πλήρως την κυβέρνηση. Δεν ελέγχει όμως το Κογκρέσο - ας έχουν πλειοψηφία οι Δημοκρατικοί και στα δύο σώματα. Απλώς τα κόμματα δεν είναι ενιαία και ο πρόεδρος δεν είναι αρχηγός τους. Ετσι, δεν μπορεί ο πανίσχυρος Μπάρακ Ομπάμα να περάσει το νομοσχέδιο για το σύστημα υγείας όπως το έχει σχεδιάσει.ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ, όπου το σύστημα είναι κοινοβουλευτικό, λειτουργεί με τη μορφή του πλειοψηφικού κοινοβουλευτισμού με αυτοδύναμες κυβερνήσεις και μπορεί να χαρακτηριστεί πρωθυπουργοκεντρικό, η εξουσία του Γκόρντον Μπράουν έχει δύο ειδών περιορισμούς: το μονοεδρικό εκλογικό σύστημα και ανυπέρβλητα εθιμικά φρένα και αντίβαρα σε μια χώρα όπου η παράδοση δημιουργεί δίκαιο.
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, δεν είναι απλώς πρωθυπουργοκεντρικό το δικομματικό μας σύστημα της αυτοδυναμίας. Είναι καθαρά πρωθυπουργικό. Ελληνική ιδιομορφία. Ας μην εκλέγεται απευθείας ο πρωθυπουργός. Με δική του απόφαση στην πράξη καταρτίζονται οι συνδυασμοί (και όχι μόνο το ψηφοδέλτιο της Επικρατείας). Αποκλείει μόνος υποψήφιους που δεν θα μπορούσε να αποκλείσει στη Βρετανία, διότι θα έχανε τις αντίστοιχες έδρες. Εχει πειθήνιο υπουργικό συμβούλιο, που επικυρώνει τις αποφάσεις του και όταν είναι λάθος και όταν διαφωνεί. Υποτάσσει το κόμμα που ψηφίζει -ή εν αμφιβολία μπαινοβγαίνει- στη Βουλή, σύμφωνα με τις εντολές του. Διακόπτει τη σύνοδο, όποτε θέλει. Προκηρύσσει εκλογές. Με δυσοίωνες προβλέψεις για το κόμμα, εκθέτοντας υπουργούς, βουλευτές, στελέχη, οπαδούς. Ο κ. Καραμανλής πληρώνει το τίμημα, ο κ. Παπανδρέου έχει τα οφέλη. Προς το παρόν.
ΕΙΝΑΙ ΠΑΓΙΔΑ η μονοπρόσωπη εξουσία. Τρελαίνει τον άνθρωπο. Και τον πιο δημοκρατικό. Η κοινή γνώμη λειτουργεί σαν καθρέφτης. Θαυμάζει, λατρεύει, θεοποιεί αυτόν που ανεβαίνει. Αποδοκιμάζει, αποστρέφεται, δαιμονοποιεί αυτόν που πέφτει. Συχνά είναι ο ίδιος. Ο Εμιλ Λούντβιχ, στη βιογραφία του Ναπολέοντα, αναφέρει τους διαδοχικούς τίτλους των εφημερίδων: «Το τέρας της Κορσικής δραπέτευσε από την Ελβα», «Ο Βοναπάρτης αποβιβάστηκε στη Μασσαλία», «Ο Ναπολέων έφτασε στο Φοντενμπλό», «Ζήτω ο Αυτοκράτωρ» - όταν μπήκε στο Παρίσι.
Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ας θυμηθεί τους δικούς μας αρχηγούς: τον Κώστα Καραμανλή του 2004, τον Γιώργο Παπανδρέου του 2007 και τους δύο το 2009. Τι έλεγαν και έγραφαν για τον έναν, τι για τον άλλον, τότε και τώρα. Πώς μεταλλάχτηκε η εικόνα του ενός και πώς του άλλου. Με εξωπραγματικές, θετικές και αρνητικές, κρίσεις και για τον έναν και για τον άλλον, τότε και τώρα. Οι παγίδες του συστήματος είναι και παγίδες της κοινής γνώμης. Οι παγίδες της εξουσίας, της πρώην, της επόμενης.
ΤΙΣ ΣΥΝΟΨΙΖΟΥΜΕ σε τρεις:
* Το περιβάλλον: οι άνθρωποι του αρχηγού, η αυλή, η οικογένεια, οι σύμβουλοι, οι αφοσιωμένοι τεχνοκράτες, που, μακιαβελιστί, τον πείθουν πως ό,τι λένε είναι για το συμφέρον του, ταυτίζοντάς το, προς τα έξω, με το συμφέρον της παράταξης και του τόπου (θέλει πολύ για να πεισθεί;), απαξιώνοντας τα συλλογικά όργανα που τον περιορίζουν και τα άτομα που τον αμφισβητούν.
* Η μυστικότητα: δεν λέει ο αρχηγός τι σκέφτεται, τι θέλει, τι αποφασίζει. Το περιβάλλον του διοχετεύει δήθεν πληροφορίες, πλέκονται σενάρια, δημιουργείται κλίμα, αναλύεται από ειδήμονες (;) η ψυχοσύνθεσή του, διατυπώνονται προβλέψεις για τις αντιδράσεις του («Πάμε στοίχημα;»), με αποτέλεσμα την επικίνδυνη ενίσχυση της εξουσίας του και τα αναπόφευκτα λάθη.
* Η πυγμή: εκφράζεται με τις καθαιρέσεις, τους αιφνιδιασμούς, τις ανατροπές («Γιώργο, άλλαξέ τα όλα»), την περιφρόνηση του αντιπάλου, εσωτερικού και εξωτερικού, την καθυπόταξη των αντιφρονούντων. Οσο πιο αυθαίρετη τόσο πιο εντυπωσιακή.
Ο ΣΗΜΕΡΙΝΟΣ πρωθυπουργός έπεσε σε όλες τις παγίδες. Θα μπορούσε άραγε να τις διακρίνει στην πορεία του προς την εξουσία ο προβλεπόμενος αυριανός, ώστε να μπορέσει να τις αποφύγει, αν και όταν την κατακτήσει;
